رفع حریم شبکه برق : الزامات، قوانین و روش‌های اجرایی در ایران

حریم برق چیست؟

حریم شبکه برق هوایی از مهم‌ترین موضوعات در صنعت برق کشور محسوب می‌شود که مستقیماً با ایمنی عمومی، پایداری شبکه و کیفیت خدمات برق‌رسانی مرتبط است. در این مقاله جامع که بر اساس آخرین قوانین وزارت نیرو و استانداردهای شرکت توانیر تهیه شده، به بررسی ابعاد مختلف موضوع رفع حریم شبکه‌های هوایی فشار قوی، متوسط و ضعیف می‌پردازیم.

.مفاهیم پایه و تعاریف فنی رفع حریم برق

حریم شبکه برق هوایی چیست؟

حریم خطوط برق هوایی به محدوده ایمنی اطراف هادی‌های(سیم) برق گفته می‌شود که در آن انجام هرگونه فعالیت ساختمانی، کشاورزی یا عمرانی با محدودیت‌های خاصی همراه است. این حریم‌ها بر اساس سه معیار اصلی تعیین می‌شوند:

• حریم افقی (فاصله جانبی از هادی‌ها)
• حریم عمودی (فاصله ارتفاعی از سطح زمین)
• حریم طولی (در امتداد خطوط انتقال)

.انواع شبکه‌های برق هوایی

در سیستم انتقال و توزیع برق ایران، شبکه‌های هوایی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

1. شبکه فشار قوی (63 کیلوولت به بالا)
2. شبکه فشار متوسط (20 کیلوولت)
3. شبکه فشار ضعیف (400 ولت)
   

.ابعاد قانونی حریم شبکه برق هوایی در ایران

حریم تیر برق برای ساخت و ساز چقدر است؟؟

حریم شبکه فشار قوی (63kV و بالاتر)

بر اساس آخرین اصلاحیه‌های مقررات ایمنی شبکه‌های انتقال نیروی برق:

• خطوط برق 63 کیلوولت:
  • حریم افقی: 7 متر از آخرین هادی فاز در هر طرف
  • حریم عمودی: حداقل 7 متر از پایین‌ترین هادی تا سطح زمین
• خطوط برق 132 کیلوولت:
  • حریم افقی: 10 متر
  • حریم عمودی: 10 متر
• خطوط برق  230 کیلوولت و بالاتر:
  • حریم افقی: 15 متر
  • حریم عمودی: 15 متر

 حریم تیر و شبکه فشار متوسط (20kV)

مطابق دستورالعمل‌های شرکت توزیع نیروی برق:

• حریم افقی: 3 متر از آخرین هادی فاز در هر طرف
• حریم عمودی: حداقل 5 متر از پایین‌ترین هادی تا سطح زمین
• حریم در مناطق خاص: در مناطق جنگلی و پرتردد تا 5 متر افزایش می‌یابد

حریم تیر و شبکه فشار ضعیف (LV)

برای شبکه‌های برق 400 ولت:

• حریم افقی: 1 متر از آخرین هادی
• حریم عمودی: حداقل 4 متر از سطح زمین
• استثناها: در معابر کم‌عرض ممکن است تا 0.5 متر کاهش یابد

جدول مقایسه حریم شبکه‌های برق هوایی:

پارامترفشار قوی (63kV)فشار متوسط (20kV)فشار ضعیف (400V)

.دلایل الزام رفع حریم قبل از گرفتن انشعاب برق(کنتور)

ملاحظات ایمنی

• پیشگیری از برق‌گرفتگی (سالانه حدود 35% حوادث برق‌گرفتگی ناشی از عدم رعایت حریم است)
• کاهش خطر آتش‌سوزی (خصوصاً در مناطق جنگلی شمال کشور)
• جلوگیری از تخریب تأسیسات در شرایط جوی نامساعد

ملاحظات فنی

• جلوگیری از اختلال در عملکرد شبکه
• کاهش تلفات انرژی الکتریکی
• امکان دسترسی آسان برای تعمیرات و بازدیدهای دوره‌ای
• حفظ کیفیت برق‌رسانی به مشترکین

 الزامات قانونی

• ماده 12 قانون توزیع عادلانه نیروی برق
• دستورالعمل‌های سازمان تنظیم مقررات انرژی
• آیین‌نامه ایمنی شبکه‌های توزیع نیروی برق
• قوانین مرتبط با حریم تأسیسات عمومی

چرا مسئولیت رفع حریم برق با مالک است؟

دلایل حقوقی

• طبق ماده 32 قانون مدنی، مالکین موظف به رعایت حریم تأسیسات عمومی هستند
• اصل "آلوده‌کننده پرداخت می‌کند" (Polluter Pays Principle)
• مسئولیت مدنی مالک در قبال خسارات ناشی از عدم رعایت حریم

دلایل فنی

• اداره برق فقط مالک تیرها و هادی‌هاست، نه زمین زیر آن
• هزینه‌های سنگین رفع حریم برای شرکت برق توزیع
• تعدد موارد نقض حریم و محدودیت منابع مالی شرکت‌های توزیع

رویه اجرایی

• سیاست یکپارچه‌سازی خدمات شهری
• کاهش بار مالی دولت و شرکت‌های توزیع
• تسریع در فرآیندهای اجرایی با مشارکت بخش خصوصی

.چرا اداره برق مجری مستقیم رفع حریم برق نیست؟

محدودیت‌های سازمانی

• کمبود نیروی انسانی متخصص در مناطق مختلف
• اولویت‌دهی به پروژه‌های عمرانی کلان و توسعه شبکه
• محدودیت بودجه و منابع مالی

مزایای استفاده از پیمانکاران خصوصی

• سرعت بیشتر در اجرای پروژه‌ها
• کاهش هزینه‌های عملیاتی برای سیستم
• تخصص بالاتر در کارهای حاشیه‌ای
• انعطاف‌پذیری بیشتر در برنامه‌ریزی و اجرا

نقش نظارتی اداره برق

• بررسی و تأیید طرح‌های اجرایی
• نظارت مستمر بر کیفیت اجرای کار
• صدور تأییدیه نهایی پس از بازرسی
• پایش مستمر حریم خطوط پس از اجرا
  
  

• هزینه رفع حریم برق به عهده کیست؟

  در پروژه های احداث شبکه برق و رفع حریم خطوط انتقال و توزیع، مسئولیت پرداخت هزینهها بستگی به نوع قرارداد، قوانین محلی و سیاستهای شرکت توزیع برق منطقه دارد. شرکت نورتابان به عنوان یکی از فعالان حوزه پیمانکاری برق، در این زمینه نکات کلیدی زیر را مدنظر قرار میدهد:
  . هزینه رفع حریم برق معمولاً بر عهده کیست؟
  • شرکت برق منطقه‌ای: در بعضی از موارد، هزینه‌های رفع حریم شبکه برق  به عهده شرکت توزیع یا انتقال برق است.
  • مالکین خصوصی: اگر حریم برق روی ملک شخصی قرار گیرد و نیاز به جابجایی دکل یا کابل باشد،  هزینه‌ها با هماهنگی پیمانکاران برق به عهده مالک باشد.
  • پیمانکاران مجاز:  شرکت نورتابان به عنوان پیمانکار، طبق قرارداد با سازمان برق، عملیات احداث شبکه و رفع حریم را انجام می‌دهد.
  • نکته کلیدی:اگر قصد رفع حریم برق ملک خود را دارید،ابتدا زمان ثبت سند ملک خود را با تاریخ ساخت تیر که معمولا بر روی تیر برق نوشته شده چک کنید.اگر زمان ثبت سند ملکتان قبل از زمان ساخت تیر باشد.تمام هزینه رفع حریم برعهده شرکت برق است.

.معرفی پیمانکاران معتبر برق در استان گیلان

معیارهای انتخاب پیمانکار

• داشتن گرید پیمانکاری از وزارت نیرو
• سابقه کاری مناسب در منطقه(پروژه رفع حریم)
• دارا بودن نیروهای فنی مجرب و آموزش‌دیده
• تجهیزات و امکانات کافی برای اجرای پروژه

شرکت مهندسی نور تابان سیار

به عنوان یکی از پیمانکاران مورد تأیید اداره برق استان گیلان، این شرکت با سابقه درخشان در زمینه رفع حریم خطوط هوایی، خدمات تخصصی زیر را ارائه می‌دهد:

• رفع حریم شبکه‌های فشار قوی، متوسط و ضعیف
• جابجایی تیرهای برق با رعایت استانداردها
• تهیه گزارش فنی و نقشه‌های اجرایی برای اداره برق
• مشاوره تخصصی در زمینه حریم خطوط هوایی

مزایای انتخاب شرکت نور تابان سیار:
✅ انجام سریع پروژه در تمامی شهرستان‌های استان گیلان
✅ قیمت‌های رقابتی و منصفانه با تضمین کیفیت
✅ ارتباط مستقیم با اداره برق منطقه و تسریع در فرآیندهای اداری
✅ ارائه گواهی رسمی رفع حریم مورد تأیید اداره برق
✅ استفاده از نیروهای متخصص و تجهیزات روزآمد

در مورد نمونه ای از پروژه های صورت گرفته بیشتر بخوانید.

.فرآیند اجرایی رفع حریم برق

مراحل اداری

1. استعلام وضعیت حریم از اداره برق منطقه
2. انتخاب پیمانکار معتبر و دارای صلاحیت
3. تهیه طرح اجرایی و دریافت تأییدیه اولیه
4. اجرای پروژه تحت نظارت اداره برق
5. بازرسی نهایی و صدور تأییدیه رفع حریم
6. اخذ انشعاب برق پس از تکمیل مراحل

روش‌های فنی رفع حریم

• جابجایی تیرها ومسیر انتقال برق با رعایت استانداردها
• نصب تجهیزات حفاظتی: در مواردی که کاهش حریم مجاز است

 هزینه‌های معمول

• هزینه‌ها بسته به منطقه، نوع خطوط و شرایط پروژه متفاوت است
• عوامل مؤثر بر هزینه:
  • طول خطوط مورد نظر
  • نوع خطوط (فشار قوی، متوسط یا ضعیف)
  • دسترسی به محل پروژه
  • نیاز به تجهیزات خاص

نتیجه‌گیری و توصیه‌های نهایی

رفع حریم شبکه برق هوایی نه تنها یک تکلیف قانونی، بلکه یک ضرورت ایمنی و فنی برای تمام ذینفعان است. انتخاب پیمانکار معتبر و دارای صلاحیت مانند شرکت مهندسی نور تابان سیار می‌تواند این فرآیند را تسهیل و تسریع نماید.

.توصیه‌های کلیدی:

• قبل از هرگونه ساخت‌وساز یا تغییر کاربری زمین، استعلام حریم از اداره برق منطقه را انجام دهید
• از انجام خودسرانه کارها و هرس درختان بدون نظارت کارشناسان خودداری کنید.
• پس از اجرای پروژه، گواهی رفع حریم را از پیمانکار که تاییدیه اداره برق را دارد دریافت نمایید.
• در صورت نیاز به مشاوره تخصصی، با کارشناسان مجرب ما  تماس بگیرید
  شرکت نور تابان سیار مجری کلیه پروژه های اداره برق استان گیلان
  شماره تماس:09215386983
  آدرس دفتر مرکزی:شهرستان فومن،خیابان شهدا،کوچه امید،روبروی بانک صادرات شعبه سردار جنگل،پاساژ غفاری،پلاک 25